Elinizdeki eser Osmanlının son dönemlerinde Beyrut Yüksek Hukuk Mahkemesi başkanlığında bulunan ve çok yönlü bir âlim olan Yusuf en-Nebhânî’nin hayatı ve şiirlerini inceleyen bir çalışmadır.

Yusuf en-Nebhânî, ehl-i sünnet akidesini savunmaya bir ömür adamış, ehl-i bid’ata sed olmuş, halifelik makamına ve Sultan Abdülhamid Han’a sadakatle bağlı kaldığı için bedel ödetilmiş büyük bir şahsiyettir.

Tasavvufî açıdan incelenen Yusuf en-Nebhânî’nin şiirleri, duygu yüklüdür. İslam âleminin her yönden darmadağın edildiği bir dönemde İslam toplumuna yön vermeye çalışmış ve bunu şiirlerinde işlemiştir.

 

İÇİNDEKİLER

 

KISALTMALAR  

ÖN SÖZ  

GİRİŞ  

I. YUSUF EN-NEBHÂNÎ DÖNEMİ SİYASİ, SOSYAL VE KÜLTÜREL VASAT 

II. YUSUF EN-NEBHÂNÎ’NİN HAYATI, ESERLERİ VE EDEBİ KİŞİLİĞİ - 

A. Hayatı ve Eserleri 

1. Doğumu ve Ailesi  

2. Çocukları  

3. İlk Tahsili 

4. Tahsili (Ezher)  

5. Hocaları  

6. Görev ve Seyahatleri  

7. Vefatı   

a. Manzum Eserleri  

b. Mensur Eserleri  

B. Edebi Şahsiyeti  

III. YUSUF EN-NEBHÂNÎ’NİN ŞİİRİNDE ŞEKİL VE MUHTEVA ÖZELLİKLERİ  

A. Vezin Yapısı  

B. Nazım Türleri  

1. Kasideler ve Kaside Yapısı 

C. Şiirinde Yer Verdiği Konular  

1. Münâcât  

6 Yusuf en-Nebhânî ve Şiirindeki Tasavvufî Unsurlar

2. Nât  

3. Medih  

a. Şeyh Muhyiddîn-i Arabî’yi Methi 

b. İmam Subkî’yi Methi  

c. Sultan II. Abdülhamid Hanı ve Osmanlı Padişahlarını Methi   

ç. Ebü’l Hüdâ es-Sayyâdî’yi Methi  

d. Ahmed Fâris eş-Şidyâk’ı Methi  

4. Rûmiyyât (Vatan Özlemi)  

5. Yaşadığı Zamanı ve İnsanlarını Şikâyet  

6. Misyonerlik Faaliyetlerine Karşı Duruşu  

7. Misyoner Okullarına Karşı Duruşu  

8. Hicâ/Hiciv  

a. Afgâni’yi ve Ekolünü Hiciv  

b. Âlûsî’yi Hiciv 

c. Muhammed Abduh’u Hiciv  

ç. Reşid Rıza’yı Hiciv  

d. Vahhâbîliği Hiciv  

D. Şiirinde Kullandığı Sanatlar  

1. Teşbih  

2. İstiare  

3. Kinaye  

4. Tevriye  

5. İktibas  

6. Cinas  

7. Tıbak  

8. Mukabele  

9. Hüsn-i Ta’lil 

10. Mübalağa  

11. Temenni  

12. Teşhîs  

13. Nidâ  

14. Emir  

15. Nehiy  

16. İstifham  

17. Telmih  

 

BİRİNCİ BÖLÜM

EN-NEBHÂNÎ VE TASAVVUFÎ ŞİİR  

1.1. TASAVVUFÎ ŞİİRİN TANIMI  

1.1.1. Tasavvufun Tanımı  

1.1.1.1. Sözlükte Tasavvuf  

1.1.1.2. Istılahta Tasavvuf  

1.1.2. Şiir Tanımı  

1.1.2.1. Sözlükte Şiir  

1.1.2.2. Istılahta Şiir  

1.2. TASAVVUFÎ ARAP ŞİİRİNİN TARİHİ SEYRİ  

1.2.1. Arap Edebiyatında Tasavvufî Şiir  

1.3. TASAVVUFÎ ŞİİRİN ÖNCÜLERİ  

1.3.1. Râbiatü’l-Adeviyye  

1.3.2. Hallâc-ı Mansûr  

1.3.3. Muhyiddîn İbnü’l-Arabî  

1.3.4. Ömer İbnü’l-Fârıd  

1.4. TASAVVUFÎ ŞAHSİYETİ  

1.5. ETKİLENDİĞİ VE ŞİİRİNDE YER VERDİĞİ TASAVVUFÎ ŞAHSİYETLER  

1.5.1. Üveys el-Karani 

1.5.2. Hasan el-Basrî  

1.5.3. Ömer b. Abdülaziz  

1.5.4. Said b. Müseyyib  

1.5.5. Said b. Cübeyr  

1.5.6. Seyyid Abdulkadir Geylânî  

1.5.7. Seyyid Ahmed er-Rifâî  

1.5.8. Seyyid Ahmed Bedevî  

1.5.9. Seyyid İbrahim Dusûkî  

1.5.10. Ebü’l-Hasan eş-Şâzelî  

1.5.11. Muhyiddîn İbnü’l-Arabî  

1.5.12. İmam el-Cezûlî  

İKİNCİ BÖLÜM

YUSUF EN-NEBHÂNİ’NİN ŞİİRLERİNDE TASAVVUFÎ UNSURLAR 

2.1. İBADET VE AHLAKA DAİR OLANLAR  

2.1.1. Tevbe  

8  Yusuf en-Nebhânî ve Şiirindeki Tasavvufî Unsurlar

2.1.2. Nâsik  

2.1.3. Tebettül  

2.1.4. Takva  

2.1.5. Tevekkül  

2.1.6. Zühd  

2.1.7. Fakr/Fakir  

2.1.8. Kefâf/Kefâf-ı Nefs  

2.1.9. Sabır  

2.1.10. Rızâ  

2.1.11. Hamd  

2.1.12. Tevâzu  

2.1.13. İhlâs  

2.1.14. Duâ  

2.1.15. Etkiyâ  

2.1.16. Sıdk  

2.1.17. Zikir  

2.1.18. Verâ  

2.1.19. Ahlâk  

2.2. SEYRÜ SÜLÛKA DAİR KAVRAMLAR  

2.2.1. Sülûk  

2.2.2. Mürşid  

2.2.3. Kalb 

2.2.4. Fuâd  

2.2.5. Kâse  

2.2.6. Sevdâü’l-Kalb/Süveyda  

2.2.7. Habbetu’l-Kalb/Habbetü’s-Sevda  

2.2.8. Zevk  

2.2.9. Şürb  

2.2.10. Yakaza  

2.2.11. Ârif  

2.2.12. Velî/Evliyâ  

2.2.13. Velâyet  

2.2.14. Hakîkat  

2.2.15. Hayret  

2.3. KALBÎ VE VİCDANÎ OLANLAR  

2.3.1. Aşk  

2.3.2. Âşık  

 

2.3.3. Muhib  

2.3.4. Muhabbet  

2.3.5. Habîb  

2.3.6. Vecd  

2.3.7. Cezbe  

2.3.8. Havf  

2.3.9. Recâ  

2.3.10. Şevk  

2.3.11. İştiyâk  

2.3.12. Kabz  

2.3.13. Bast  

2.3.14. Mekr  

2.3.15. Sekr  

2.3.16. Fenâ fillâh  

2.3.17. Bekâ billâh  

2.4. MARİFET VE BİLGİ KAVRAMLARI  

2.4.1. Feth  

2.4.2. İlim  

2.4.3. İlhâm  

2.4.4. Tecellî  

2.4.5. Şühûd  

2.4.6. Hikmet  

2.4.7. Feyz  

2.4.8. Vâridât  

2.4.9. Havâtır  

2.4.10. Nefs  

2.4.11. Keşf  

2.4.12. Keşf-i Zamâir  

2.4.13. Ruh  

2.4.14. Rüyâ  

2.4.15. Rü’yet 

2.4.16. Sır  

2.4.17. Lahz/Lahza  

2.4.18. Keramet  

2.5. VELİLERİN SINIFLARI 

2.5.1. Kutub  

2.5.2. Gavs  

10 Yusuf en-Nebhânî ve Şiirindeki Tasavvufî Unsurlar

2.5.3. Ahyâr  

2.5.4. Asfiyâ  

2.6. TARİKAT İLE İLGİLİ KAVRAMLAR  

2.6.1. Makâm  

2.6.2. Burhân  

2.6.3. İrşâd  

2.6.4. Nazar  

2.6.5. Türbe  

2.6.6. Vekîl/Halîfe  

2.6.7. Tarîkat  

2.6.8. Ziyâret  

2.6.9. İtiraz  

2.6.10. Taç/Tâc-ı Şerif  

2.6.11. Münkîr 

2.6.12. Atebe/Eşik 

2.6.13. Ata/Baba/Eb  

2.7. EHL-İ BEYT İLE İLGİLİ KAVRAMLAR  

2.7.1. Ehl-i Beyt  

2.7.2. Ehl-i Abâ/Âl-i Abâ  

2.7.3. Seyyid 

2.7.4. Şerîf  

2.7.5. Tâhir  

2.8. YARATILIŞIN GAYESİ HZ. PEYGAMBER  

2.8.1. Nûr-ı Azam/Nûr-ı Mübin  

2.8.2. Na’l-i Şerif 

2.8.3. Nâib/Nüvvâb  

2.8.4. Nüvvâb-ı Muhammed  

2.8.5. Hicâbe/Hacib-i Hakk  

2.8.6. Nûr-ı Muhammedî  

2.8.7. Asıl  

2.8.8. Makâm-ı Mahmûd  

2.8.9. Levlâk  

2.8.10. İllet-i Vücud 

2.8.11. Habîbullah  

2.8.12. Yed-i Beyzâ  

2.8.13. Hakîkat-ı Muhammediyye  

2.8.15. Nûr-ı Nübüvvet  

 

2.8.16. Fazîletin Aslı  

2.8.17. Dürr-i Yetim  

2.8.18. Salavât  

2.9. HZ. PEYGAMBERİN RUHANİYETİNDEN İSTİMDAT  

2.9.1. Şefaat  

2.9.2. İstiğâse  

2.9.3. Emân/Aman/Te’mîn  

2.9.4. Mümiddü’l-Himem  

2.9.5. İstimdât/Meded/İmdad  

2.9.6. Vesile  

2.9.7. Vâsıta  

2.9.8. Lece’/İlticâ  

2.9.9. Câh  

2.10. NEFSİN HASTALIKLARI  

2.10.1. Kibir  

2.10.2. Ucb  

2.10.3. Riyâ  

2.10.4. İsm  

2.10.5. Hevâ  

2.10.6. Vesvese  

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

DİĞER TASAVVUFÎ KAVRAMLAR  

3.1. NÛR  

3.2. NEFHÂ/KOKU  

3.3. İHY 

3.4. KENZ  

3.5. İTİKÂF  

3.6. MÜFERRİCÜ’L-AHZÂN VE MÜFERRİCÜ’L-KÜRÛB  

3.7. NESÎM  

3.8. HEB  

3.9. KEVN  

3.10. LİK  

3.11. MEVLA  

3.12. VUSLAT, VASL  

3.13. KEDER/KUDÛRET  

3.14. SAFÂ/SAFVET  

12 Yusuf en-Nebhânî ve Şiirindeki Tasavvufî Unsurlar

3.15. HARAK/HARK  

3.16. ZÜLEYH 

3.17. HİCRAN  

3.18. KEMÂL  

3.19. NEVÂL  

3.20. AFET  

3.21. TAHÂRET  

3.22. HAL  

3.23. İBLÎS  

3.24. GIN  

3.25. ABD/KÖLE/BENDE  

3.26. BAHR/DERYA  

3.27. CÛD  

3.28. İCÂBET  

3.29. SAHR  

3.30. GIPTA  

3.31. AVÂLİM  

3.32. ARŞ  

3.33. HAYAT  

3.34. CEVHER  

3.35. DÜR 

3.36. HAD  

3.37. BÂB  

3.38. ATÂ/ATİYYE  

3.39. NEYYİRİ ‘A’L  

3.40. RUH-İ EMİN  

3.41. CİBRÎL  

3.42. LEVH  

3.43. EHL-İ HAKK  

3.44. FAZL  

3.45. GAYS/YAĞMUR/BARAN  

3.46. TEVFİK  

3.47. MELE-İ A’L  

3.48. FETÂ

3.49. FÜTÜVVET  

3.50. MELİK  

3.51. SULTÂN  

 

3.52. ZİY  

3.53. MUKADDES/KUDSΠ 

3.54. VEF  

3.55. ZÂT  

3.56. MÜBÂREK  

3.57. CEF  

3.58. ŞEMS/ÂFİTAB  

3.59. MİR’ÂT/AYNA  

3.60. İKSİR  

3.61. HIZIR  

3.62. SALİH  

3.63. HİLM  

3.64. SEH  

3.65. LİV  

3.66. GAYB  

3.67. HALÎLULLAH  

3.68. EMİR  

3.69. KIYÂMET  

3.70. CEMÂL  

3.71. HÜSN  

3.72. DÜNYA  

3.73. HAŞR  

3.74. RAHMET  

3.75. KİMYA  

3.76. KEREM  

3.77. LÜTUF  

3.78. AFV  

3.79. GAYRET  

3.80. ÜRYÂN  

3.81. HATVE  

3.82. İNÂYET  

3.83. İCTİB  

3.84. SAB  

3.85. RÜTBE/MERATİB/DERECE  

3.86. CEVŞEN  

3.87. MİHNET  

3.88. KURB   

14 Yusuf en-Nebhânî ve Şiirindeki Tasavvufî Unsurlar

3.89. CİFİR  

3.90. HATM  

3.91. ZÜLF  

3.92. RÜKÛN  

3.93. SAADET  

3.94. MÜŞTÂK  

3.95. ULVÎ ÂLEM  

3.96. SÜFLÎ ÂLEM  

3.97. SELAMET-İ SADR  

3.98. HACET  

3.99. ZILL 

3.100. KÜN  

3.101. BUK’A 

3.102. HİDAYET  

3.103. AZR  

3.104. BÛSE  

3.105. BU’D  

3.106. CEMRE/CİMÂR  

3.107. TAKDÎS  

3.108. İSTİDRAC  

3.109. KIŞR 

3.110. LÜB  

3.111. BERK  

3.112. TAVAF  

SONUÇ  

KAYNAKÇA  

DİZİN