Bid’at en sade tanımıyla dinin aslında olmayan, sonradan ortaya çıkan demektir. Dünyayı saran değişim ve gelişim rüzgârı herkesi etkilemektedir. İstese de istemese de herkes bu rüzgârdan payını almaktadır. Bir noktadan sonra bireysel olarak konan bariyerlerin de yıkıldığını, toplum olarak zaman içinde değişime ayak uydurduğumuzu gözlemliyoruz. Asırlar boyu süren ve sürecek olan bu değişim ve gelişim sonucu bugün hepimiz Hz. Peygamber döneminde yapılmayan bazı davranışları yapıyor, asr-ı saâdette var olmayan bazı şeyleri kullanıyoruz. Peki, bunların hepsi mi bid’at? Bir şey sadece Hz. Peygamber döneminde yoktu diye bid’at olarak nitelenebilir mi? Bid’at sadece ibadetlerde mi olur? Yeni ortaya çıkan her şeyi bid’at diye yaftalamak, İslam’ın gelişime engel olduğunu iddia edenlerin ekmeğine yağ sürmek değil midir?

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR

ÖN SÖZ           

 GİRİŞ

BİD’AT KAVRAMI VE İSLAMİ İLİMLER

A) Kelâm İlminde Bid’at         

B) Hadis İlminde Bid’at 

C) Fıkıh İlminde Bid’at 

BİRİNCİ BÖLÜM

İSLAM HUKUKUNDA BİD’AT KAVRAMI         

I. BİDAT’İN TANIMI     

A) Bid’atin Sözlük Anlamı       

B) Bid’atin Terim Anlamı        

1. Geniş Kapsamlı Tanıma Göre Bid’at          

2. Dar Kapsamlı Tanıma Göre Bid’at  

II. BİD’ATLARIN ORTAYA ÇIKIŞI VE YAYILIŞI 

A) Bid’atin Menşei      

B) İslam’da ilk Bid’at 

C) Bidatlerin Ortaya Çıkışının ve Yayılmasının Sebepleri      

1. Hükümlerin Kaynağını ve Anlama Yollarını Bilmemek      

2. Hükümlerde Heva ve Hevese Uymak        

III. BİD’ATLE İLGİLİ HADİSLER

A) Mutlak Yenilik Manasını İfade Eden Hadisler       

B) Mezmûm Manayı İfade Eden Hadisler      

C) Bid’at Çıkaranı ve Ona Tabi Olanları Yeren Hadisler        

IV. BİD’AT’İN KISIMLARI         

A) Hasene ve Seyyie Yönünden Bid’atler 

1. Bid’at-i Hasene       

2. Bid’at-i Seyyie         

B) Hakikat ve İzafet Yönünden Bid’atler       

1. Bid’at-i Hakîkî         

2. Bid’at-ı İzâfî

C) İbadetler ve Adetler Yönünden Bid’atler  

1. Bid’at-i Taabbüdiyye          

2. Bid’at-i Adiyye        

V. BiD’ATİN HÜKMÜ 

A) İtikadî Bid’atin Hükmü       

B) Ameli Bid’atin Hükmü        

1. Vacip Olan Bid’atler           

2. Haram Olan Bid’atler         

3. Mekruh Olan Bid’atler       

4. Mendup Olan Bid’atler      

5. Mübah Olan Bid’atler         

VI. BİD’ATİN FIKIH USÛLÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ           

A) Bid’at-Örf İlişkisi    

B) Bid’at-Istıslah İlişkisi          

C) Bid’at-İstihsan İlişkisi         

II. BÖLÜM

OSMANLI HUKUKUNDA BİD’AT KAVRAMI    

I. OSMANLI HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE YAPISI    

A) Yürürlük ve Bilgi Kaynakları           

1. Fıkıh Kitapları         

2. Fetva Mecmuaları  

3. Kanunnameler        

4. Şer’iye Sicil Defterleri         

B) Şer’i Hukuk-Örfi Hukuk Ayrımı      

C) Şer’î Hukukun Kaynakları   

1. Kur’an         

2. Sünnet        

3. İcma

4. Kıyas           

D) Örfi Hukuk ve Mahiyeti 

E) Örfi Hukukun Kaynakları    

1. Örf-Adet Kaideleri 

2. İstihsan       

3. Istıslah (Amme Maslahatı) ve Umûmu’I-Belvâ 

4. Istıshab       

5. Şer’u Men Kablena (Eski Hukuk Sistemleri)          

6. Diğer kaynaklar      

F) Ülü’l-emrin Yasama Yetkisi 

G) Yasama Yetkisinin Alanı     

1. Şer’i Hükümlerin Kanun Halinde Tedvini  

2. İçtihadi Konularda Mevcut İçtihatlardan Birinin Tercih Edilerek Tedvini 

3) Şâri’in Bilinçli Olarak Boş Bıraktığı Alanlarda Ülü’l-Emrin Yasama Yetkisi           

II. ADALETNAMELERDE BİD’AT          

A) Adaletname Kavramı         

B) Adaletnamelerde Gelişen Bid’at Kavramı

1. Osmanlı Hukukunda Bid’atin Tanımı         

2. Osmanlı’da Bid’atlerin Menşei      

3. Bid’atlerin Derecelendirilmesi       

4. Kanun-ı Osmani’nin Kavramları     

C) Osmanlı Hukukunda Adaletnamelerle Kaldırılan Bid’atler           

1. Eflaklara Ait Adaletnameyle Kaldırılan Bid’atler   

2. Angaryalar  

3. Salgunlar     

4. A’şar’da Yolsuzluklar 

5. Kadıların ve Naiplerinin Yolsuzlukları 

6. Bâdihavâ Resimleri ve Cerimeler Dolayısıyla Görülen 

Suistimaller     

7. Zorla Nikâh ve Gerdek Resmi 

8. Tefecilerin Haksızlıkları      

III. KANUNNÂMELERDE BİD’AT          

A) Kanunname Kavramı         

B) Kanunname Türleri

1. Padişah Hükümleri Şeklindeki Kanunnameler      

2. Sancak Kanunnameleri      

3. Belirli Gruplarla İlgili Kanunnameler         

4. Devlet Teşkilatlarıyla İlgili Kanunnameler

5. Genel Kanunnameler         

C) Bid’atleri Düzenleyen İlk Kanunname       

D) Hüdavendigar Sancağı Kanunnamesinde Bid’atler          

1. Vergilerin Zamanı Gelmeden Alınması 

2. Yeni Verginin Kaldırılan Eski Vergiyle Birlikte Alınması     

3. Vergilerin Tahsilinde Sipahilerin Yolsuzlukları      

4. Angaryaların Kaldırılması 

5. Toprak Tasarrufunda Reâyânın Korunması           

E) Osmanlı Hukukunda Kanunnamelerle Kaldırılan Bid’atler           

1. Ceza Hukukuyla İlgili Bid’atler (Siyaset Cezaları) 

2. Vergi Hukukuyla İlgili Bid’atler 

3. Askeri Hukukla İlgili Bid’atler         

4. Yeni Atamalarla İlgili Bid’atler       

IV. OSMANLI HUKUKUNDA BiD’ATiN KAZANDIĞI ANLAMLAR 

A) Domuz ve Bu Hayvandan Alınan Vergi (Bid’at-i hanazir) 

B) Bütün Yolsuzluk ve Haksızlıklar 

SONUÇ  

KAYNAKÇA 

DİZİN