Kur’an’ın metin yapısı, günümüz Batılı Kur’an araştırmalarının en dikkat çekici konuları arasında yer almaktadır. XIX. yüzyıldan itibaren Batı’da Kur’an’ın “dağınık” bir metin yapısına sahip olduğu yönünde hâkim bir kanaat mevcutken; 1980’lerden sonra “bütüncül” ve hatta “simetrik” bir metin olduğu varsayımı temelinde yeni yaklaşımlarla karşılaşılmaktadır. Bu kapsamda, kısa Mekkî sûrelerden başlayıp Kur’ân metninin tamamına uzanan seviyelerde bütünlük arayışını ifade eden esaslı bir literatür teşekkül etmiştir. Çalışma, söz konusu araştırma alanının tarihsel arka planına, teorik ve metodolojik temellerine odaklanmakta, ayrıca bu kapsamda öne çıkan yaklaşımları irdelemektedir.

Eserde; Batı’da ortaya çıkan tarihsel-eleştirel metotların Kur’an araştırmalarına etkisi ve Kur’an’ın kronolojik tertibine yönelik çalışmaların arka planına dair incelemelerde bulunulmaktadır. İlâveten; Batı’da Kur’an’ın “tarihsel metin” ve “edebî metin” olmak üzere iki farklı zaviyeden okunmasının getirdiği sonuçlar, bazı Batılı çalışmalarda karşılaşılan teolojik ve ideolojik saikler, çağdaş Kitâb-ı Mukaddes araştırmalarının ve çağdaş edebiyat kuramlarının Batılı Kur’an araştırmalarına etkisi gibi önemli pek çok husus mercek altına alınmaktadır.

İÇİNDEKİLER
 

TABLOLAR DİZİNİ 

RESİMLER DİZİNİ 

KISALTMALAR 

ÖN SÖZ 

GİRİŞ 

A- Araştırmanın Konusu, Amacı, Önemi ve Varsayımları 

B- Araştırmanın Yöntemi 

C- Araştırmanın Kapsamı ve Sınırlılıkları 

B İ R İ N C İ   B Ö L Ü M

METİN BÜTÜNLÜĞÜ ARAYIŞLARI ÖNCESİ DÖNEM: 

KUR’ÂN’IN “DAĞINIK METİN” OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

(1850’ler-1980’ler Arası) 

1.1. TARİHSEL ELEŞTİRİ, KUTSAL METİNLER VE KUR’ÂN 

1.1.1. Tarihsel Eleştirinin Tarihçesi 

1.1.2. Tarihsel Eleştirinin Konusu ve Varsayımları 

1.1.3. Tarihsel-Eleştirel Metotlar 

1.1.3.1. Metin Eleştirisi (Textual Criticism) 

1.1.3.2. Kaynak Eleştirisi (Source Criticism) 

1.1.3.3. Form Eleştirisi (Form Criticism) 

1.1.3.4. Redaksiyon Eleştirisi (Redaction Criticism) 

1.1.4. Tarihsel Eleştiriye Yöneltilen Eleştiriler 

1.2. KUR’ÂN’IN METİN YAPISINA VE ÜSLUBUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER 

1.3. KRONOLOJİ ARAYIŞLARI  

1.3.1. Tarihsel Veriler 

1.3.2. Edebî Veriler 

1.3.3. Kronoloji Çalışmalarında Edebî Verilerin Belirleyiciliği: Örnekler ve Bazı Sorunsallar

1.4. KRONOLOJİK TERTİP ARAYIŞLARINDAN 

METİN BÜTÜNLÜĞÜ ARAYIŞLARINA DOĞRU 

İ K İ N C İ   B Ö L Ü M

METİN BÜTÜNLÜĞÜ ARAYIŞLARININ TEORİK VE METODOLOJİK TEMELLERİ 

2.1. EDEBÎ METİN VE METİN BÜTÜNLÜĞÜ KAVRAMLARI 

2.2. ÇAĞDAŞ EDEBİYAT KURAMLARI 

2.2.1. Yazar-merkezli Kuramlar 

2.2.2. Metin-merkezli Kuramlar 

2.2.3. Okur-merkezli Kuramlar 

2.3. ÇAĞDAŞ KİTÂB-I MUKADDES ARAŞTIRMALARI 

2.4. TEFSİR LİTERATÜRÜ 

2.4.1. Klasik Tefsir Literatürünün Eleştirisi 

2.4.2. XX. Yüzyıl Tefsir Literatürü Etkisi 

2.5. METİNLERARASILIK VE METİNİÇİLİK 

2.6. RETORİK ANALİZİ

2.7. SÖZLÜ BAĞLAM 

2.8. DEĞERLENDİRME

Ü Ç Ü N C Ü   B Ö L Ü M

METİN BÜTÜNLÜĞÜ ARAYIŞLARINDA ÖNE ÇIKAN YAKLAŞIMLAR 

3.1. EDEBÎ-TARİHSEL YAKLAŞIM: ANGELIKA NEUWIRTH ÖRNEĞİ 

3.1.1. Yemin pasajları-Kâhin Sözleri İlişkilendirmesi

3.1.1.1. Âdiyât Sûresi Örneği 

3.1.1.2. Tîn Sûresi Örneği       

3.1.1.3. Duhâ Sûresi Örneği   

3.1.2. Mekkî Sûrelerin Kasîde Metin Yapısı ile Mukayeseli Okunuşu 

3.1.2.1. Sâffât Sûresinin Bütüncül Okunuşu: Nicolai Sinai Örneği    

3.1.3. Mekkî Sûre Yapılarının Kitâb-ı Mukaddes Metinleri Üzerinden Okunuşu     

3.1.4. Değerlendirme 

3.2. TEMATİK-YAPISAL YAKLAŞIM: BAKARA SÛRESİ BAĞLAMINDA 

M. MIR, N. ROBINSON, M. ZAHNISER, D. E. SMITH VE N. REDA ÖRNEĞİ 

3.2.1. Mir: Bakara 2/163-242. Âyetlerin İnsicamına Dair Bir Okuma 

3.2.2. Robinson: Hitap İfadeleri ve Terminolojik Tekrarlar Eksenli Bir İnceleme    

3.2.3. Zahniser: Bakara 2/153-162. Âyetlerin Sûre Bütünü İçindeki Bağlamına Dair Bir Öneri       

3.2.4. Smith: Döngüsel Tekrarlar Eksenli Bir Okuma 

3.2.5. Reda: Bir Retorik Unsuru Olarak “İnklüzyo” Merkezli Bir Analiz        

3.2.6. Değerlendirme

3.3. SAMİ RETORİĞİ ANALİZİ BAĞLAMINDA 

SİMETRİK BÜTÜNLÜK ARAYIŞLARI: M. CUYPERS VE R. FARRIN ÖRNEĞİ      

3.3.1. Sami Retoriği, Simetri ve Kur’ân         

3.3.1.1.  Simetrik Metin Yapısı Çeşitleri        

a. Paralel Kompozisyon (Parallelism)

b. Ayna-Yansımalı Kompozisyon 

(Mirror Composition/Chiasmus/Inverted Paralellism)         

c. Merkez-Temalı Kompozisyon (Concentric/Ring Composition)     

d. Kısmî Simetriler      

3.3.1.2. Simetrik Bütünlük Arayışlarının Kur’ân’a Taşınması            

a. Sûre Bütünlüğü Arayışları: Bakara Sûresi Örneği  

b. Sûre Çiftlerinde Bütünlük Arayışları          

c. Sûre Grupları Arasında Bütünlük Arayışları           

d. Sûre Gruplarının Sistemler Oluşturması ve Kur’ân’ın Tamamında 

Bütünlük Arayışları 

3.3.1.3. Değerlendirme 

3.3.2. Sami Retoriği Analizi ve Dinsel Çoğulculuk İlişkisi 

3.3.2.1. Dinsel Çoğulculuk Düşüncesi 

3.3.2.2. Batılı Kur’ân Araştırmacılarının Dinsel Çoğulculuk Vurgularına 

Genel Bir Bakış           

3.3.2.3. Mâide, Bakara, Âl-i İmrân ve Yusuf Sûrelerinde 

Dinsel Çoğulculuk Vurgusu İddiaları  

a. Mâide 5/65-71 Örneği       

b. Mâide 5/87-96 Örneği       

c. Bakara Sûresi Örneği          

c. Âl-i İmrân Sûresi Örneği     

d. Yûsuf Sûresi Örneği            

3.3.3. Değerlendirme

SONUÇ

KAYNAKÇA      

DİZİN