Genel manada vahiy meleği olarak bilinen Cibrîl’in meleklere iman konusu içerisinde yer alması ve gaybî bir konu olması hasebiyle onun bilinirliği konusunda eksikliklerin bulunduğu kanaatindeyiz. Cibrîl, sadece vahyi getiren bir ulak veya postacı mı yoksa vahyi getirmesiyle başlayan ve yirmi üç seneye yakın devam eden bir dost, bir arkadaş mı? Cibrîl’in Hz. Peygamber ile iletişimleri nasıldı? Hz. Peygamber onu aslî sûretinde bir melek olarak mı yoksa bir insan olarak mı görüyordu? Daha önce Hz. Meryem’e görünen Cibrîl, Hz. Peygamber’in ashâbına da göründü mü? Göründü ise nasıl bir insan sûretinde göründü yoksa sadece Dihyetu’l-Kelbî sûretinde mi göründü? Rivayetlerde Cibrîl nasıl tanımlanmaktadır? Bu ve benzeri soruların cevaplarını öncelikle hadis kaynaklarında olmak üzere tarih ve siyer kaynaklarında araştırmaya çalıştık.

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR  

ÖN SÖZ  

GİRİŞ  

Kavramsal Çerçeve  

1. Melek Kavramı  

2. Kur’an-ı Kerim ve Hadislerde İsmi Geçen Melekler 

2.1. Cibrîl  

2.2. Mîkâîl  

2.3. İnsanların Canlarını Almakla Görevli Melekler 

2.4. Sûr’a Üflemekle Görevli Melek  

2.5. Münker ve Nekîr Melekleri  

2.6. Gözetleyici (Hafaza) / Yazıcı (Kirâmen Kâtibîn) Melekleri  

2.7. Arşı Taşımakla Görevli Melekler (Hamale-i Arş)  

2.8. Cennet Melekleri  

2.9. Cehennem Melekleri  

2.10. Mukarrebûn Melekleri  

2.11. Meleku’l-Cibâl 

BİRİNCİ BÖLÜM

KUTSAL KİTAPLARDA CİBRÎL

1.1. AHDİ ATİK’DE (TEVRAT’TA) CİBRÎL  

1.1.1. Cibrîl (Gabriel)  

1.1.2. Rabbin Meleği 

1.1.3. Rabbin Ruhu 

1.2. AHD-İ CEDİD (İNCİL)’DE CİBRÎL 

1.2.1. Gabriel  

1.2.2. Rabbin Meleği 

1.2.3. Kutsal Ruh  

1.3. KUR’AN’DA CİBRÎL  

1.3.1. Cibrîl  

1.3.2. Ruh  

1.3.3. Ruhu’l-Kuds  

1.3.4. Ruhu’l-Emin  

1.3.5. Resûl  

1.3.6. Şedîdu’l-Kuvâ ve Zû Mirrâ  

Değerlendirme  

İKİNCİ BÖLÜM

HZ. PEYGAMBER’İN HAYATINDA CİBRÎL

2. 1. NÜBÜVVET ÖNCESİ HAYATINDA CİBRÎL  

2.1.1. Hz. Peygamber’in Cibrîl İle İlk Defa Karşılaşması Ne

Zaman Olmuştur?  

2.1.2. Hz. Peygamberin Cibrîl’le İlk Karşılaşması (Şakku’s-Sadr)  

2.2. HZ. PEYGAMBERİN NÜBÜVVET SONRASI HAYATINDA CİBRÎL  

2.2.1. Hz. Peygamberin Cibrîl’le Karşılaşmaları  

2.2.1.1. Cibrîl’le İlk Karşılaşma (İlk Vahiy)  

2.2.1.2. Cibrîl’le İkinci Karşılaşma ve Fetretu’l-Vahy  

2.2.1.3. II. Fetretu’l-Vahy  

2.2.1.4. Taif Yolculuğu  

2.2.1.5. İsrâ ve Mi’râc Yolculuğu  

2.2.2. Savaşlarda Cibrîl 

2.2.2.1. Bedir Gazvesi ve Cibrîl  

2.2.2.2. Uhud Harbi ve Cibrîl 

2.2.2.3. Hendek (Ahzab) Savaşı ve Cibrîl  

2.2.2.4. Benî Kurayza ve Cibrîl  

2.2.2.5. Tebûk Gazvesi  

2.2.2.6. Bi’ri Maûne Hâdisesi  

2.2.3. Hz. Peygamber’e Suikastler ve Cibrîl  

2.2.3.1. Müşriklerin Suikast Girişimi  

2.2.3.2. Hz. Peygamber’e Sihir ve Cibrîl  

2.2.3.3. Yahudi Kadının Sûikast Girişimi ve Cibrîl  

2.2.4. İbadetler ve Cibrîl  

2.2.4.1. Cibrîl’in Abdesti Öğretmesi ile İlgili Rivayetler  

2.2.4.2. Cibrîl ve Namaz İbadeti  

2.2.4.3. Salâtu’l-Havf (Korku Namazı) ve Cibrîl  

2.2.4.4. Telbiye ve Cibrîl  

2.2.4.5. Ramazan Ayı ve Cibrîl  

2.2.4.6. Kur’an’ın Yedi Harf Üzerine İndirilmesi ve Cibrîl  

2.2.6. Dualar ve Cibrîl  

2.2.6.1. Hz. Peygamber’in Cibrîl’in Duasına Karşılık Vermesi

2.2.6.2. Cibrîl’in Hz. Peygamber’i Teskin Etmesi 

2.2.6.3. Cibrîl ile Hz. Peygamber’in Cennetu’l-Bâkî’de Buluşmaları  

2.2.6.4. Cibrîl’in Hz. Peygamber İçin Şifa Dilemesi (Rukye Yap-ması)   

2.2.6.5. Cibrîl’in Öğrettiği Dua (Keffâratu’l-Meclis Duası)  

2.2.6.6. Namaz Sonunda Yapılan Tesbihât  

2.2.6.7. Zikir Meclisinin Övülmesi  

2.2.7. Cibrîl ve Diğer Kişiler  

2.2.7.1. Hz. Hatice  

2.2.7.2. Hz. Âişe 

2.2.7.3. Dihyetu’l-Kelbî  

2.2.7.4. Hârise b. Nu’mân  

2.2.7.5. İbn Abbas  

2.2.7.6. Hassân b. Sâbit 

2.2.7.7. Hz. Hüseyin  

2.2.8. Gündelik Hayatta Cibrîl  

2.2.8.1. Cibrîl ve Komşuluk Hukuku  

2.2.8.2. Cibrîl ve İpek Giysi  

2.2.8.3. Cibrîl’in Köpek Bulunan Eve Girmemesi  

2.2.8.4. Cibrîl ve Tâun hastalığı  

2.2.8.5. Cibrîl ve Misvak  

2.2.8.6. Cibrîl’in Şirk Koşmadan Vefat Eden Kimse Hakkında Cennete Gireceğini Söylemesi 

2.2.8.7. İçki Satana Cibrîl’in Lanet Etmesi  

2.2.8.8. Cibrîl ve Ümmetin İhtilafa Düşmesi  

2.2.8.9. Cibrîl ve Herise Yemeği  

SONUÇ  

KAYNAKÇA  

DİZİN